Nasze pokolenie ludzi wychowanych w czasach pokoju raczej nie jest w stanie empirycznie postawić się na miejscu bohaterów tego filmu. Wojna jest bowiem pojęciem może nie abstrakcyjnym, ale na pewno odległym zarówno od naszych granic, jak też od naszej świadomości. Jednak wojna nie kończy się wraz z podpisaniem pokoju/aktu kapitulacji przez polityków. Zresztą, czym jest wojna, jak nie właśnie interesem polityków, który jest realizowany za pośrednictwem milionów mężczyzn, kobiet i dzieci posyłanych na śmierć bądź to na froncie bądź w obozach.
Ja sam mam często problem z uzmysłowieniem sobie faktu, że obozy koncentracyjne mogły istnieć naprawdę. Ciężko jest mi bowiem pojąć rozumem to, że człowiek był w stanie zgotować drugiemu człowiekowi takie piekło na ziemi. A szczególnie, że takie okropne rzeczy miały miejsce w Europie, kontynencie, który przez lata był wzorem jeżeli chodzi o kulturę czy też szeroko pojętą cywilizację.
Wracając jednak to filmu to Kawalerowicz dobitnie pokazuje, jak trauma wojenna może odebrać człowiekowi godność. Główny bohater po wyjściu z obozu nie jest już tą samą osobą. Co do postawy żony głównego bohatera, to jej zachowanie można ocenić ambiwalentnie. Z jednej strony w czasach wojny była potrzeba bliskości, a nie wiadomo, czy mąż wróciłby z obozu. Z drugiej strony jednak Juliusz szczęśliwie wrócił z obozu, ale właściwe lepsze byłoby określenie, że wrócił wrak człowieka. Sam zdaje się, że zresztą czuł, że jest obciążeniem dla swojej żony. Myślę, że oceniając jej postawę musimy powstrzymać się od wartościowania.
Podsumowując, genialny, ale zarazem trudny film pokazujący dramat wojny, który rozgrywa się już po jej zakończeniu. Dobitnie ukazuje, jak można zniszczyć psychikę człowieka. Oby świat nigdy więcej nie musiał zmagać się z tym problemem, jednak zapewne jest to myślenie utopijne.